<ch> ac <ll>

Mae’r siaradwr gwrywaidd (ar y chwith) yn dod o’r gogledd, a daw’r un fenywaidd (ar y dde) o’r de. 

Gallwn weld yma y gwahaniaeth rhwng y modd y cynhyrchir dwy sain Gymraeg sy’n gallu bod yn heriol. Y sain gyntaf yw [ɬ] sy’n cael ei hysgrifennu fel <ll> mewn geiriau fel “llong” a “felly”. Yr ail sain yw [χ] sy’n cael ei hysgrifennu fel <ch> mewn geiriau fel ‘chi’ a ‘chwerw’. 

Byddwch chi’n gweld bod cyfran helaeth o’r tafod (llafn y tafod) yn nesáu at dop y geg wrth ddweud <ll>. Ar y llaw arall, pan fo’r siaradwr yn ynganu <ch> ar ddechrau geiriau ‘chi’ a ‘chwerw’, mae’r tafod ymhellach yn ôl o lawer.